- VENETIAE
- VENETIAEurbs maxima inter stagna Hadriatica, post Aquileiae excidium constructa super palis in terrâ sub aquâ defixis, et insulis parvis cohaerentibus, ut inter orbis mitacula merito adnumerari possit, urbs libera, terrâ, marique longe dominans, emporium celeberrimum. Episcopalis antea, nunc Patriarchatus, eo sede Gradensi transiatâ, inter urbem Romam ad Meridiem 290. et Viennam Austriae in Boream, 375. mill. pass. a Mediolano 165. in Ortum. Venice Anglis, Venedig Germanis, Venetia Italis dicta: Vinegiae etiam quibusdam, Rei publ. Venerae paraeclarissimae, optimis legibus constitutae, et quae Romanae aemula, diutissime perduravit, caput, pulcherrima, et ex 60. amplius Insul in quarum illa, quae Realto dicitur, primae aedes conditae leguntur, contexta, Baudrand. Circuitus 9. milliar. In ea aestus maris ad duos pedes intumescit, 500. pontes maiori ex parte lapidei, quorum pulcherrimus, qui maiorem canalem iungit, vulgo Pons Rivi alti, il Ponte de Realto, A. C. 1591. ex lapide Istriano ductus. Armamentarium habet percelebre, et portum celeberrimum, iuxta Insul. adiacentes ad Ortum. Sed mare tantisper ab ea recedit indies; a pluribus annis. Palatia in ea numerantur 140. Nosocomia 17. Paroeciae 67. Monasteria virorum 54. virginum 25. Statuae e marmore 165. ex aere 25. et. Ibidem Synodi habitae sunt A. C. 1040. 1177. ubi Fridericus Barbarosla Imperator reconciliatus est cum Alexandro III. Pontifice. Alia plura de hac urbe et gente, vide apud Petr. Bembum, Histor. Venet. Petr. Iustinianum, Histor. rerum Venet. Andr. Maurocenum, Histor. Venet. ab A. C. 1521. ad 1615. Mich Zappulum, Hist. di 4. Princip. Citta del Mondo, Fr. Sansovinum, deseript. Venet. Nic. Doglionium et Paul. Parutam, Histor. Venet. Augustinum Superbum, Triomfo d'Heroi ill. della Citta. di Venetia, Casp. Contarenum, de Rep. Venet. Ant. Sabellicum, Hist. Venet. Leandrum Alberti, Deseript. Ital. etc. Icones omnium Ducum usque ad Dominicum Contarenum exstant, cum elogiis Leonis Matinae, Monachi Casinatis: de quibus vide quoque Hadrian. Barlandum: Romanorum et Venerorum Magistratuum comparationem inter se instituit, Guerinus Piso Soacius ICtus. Goldastus res Rei publicae Ecclesiasticas huius saeculi tractat tom. 3. de Monarch. S. R. imperii etc. Actius Sannazarius:Viderat Adriacis Venetam Neptunus in undisStare urbem et toto poner iura mari:Nunc mihi Tarpeias quantum vis Iuppiter arcesObice et illa tui moenia Martis ait;Sic pelago Tybrim praefers; Urbem aspice utramqueIllam homines dices, hanc posuisse Deos.Quae Lloydius ita Graece reddidit:Α᾿δριακοῖς Βενετῶν ἴδεν εἰν ὑδάτεςςι ΠοσειδὼνΑ῎ςτυ ςτην̑αι, ὅλη ςθεσμά τε ςθεῖναι ἁλὶ,Νυν̑ μοι Ταρπείας ὅσον, ὦ Ζεῦ, ἢςθελες, ἄκραςΕἰπὲ καὶ αὐτὰ τεοῦ τείχη Α῎ρηος ἔφηΩ῾ς πελάγευς Θύμβριν προτίςθης, πόλεας βλέπε δ᾿ἄμφω,Την` ἀυέρας φήσεις, την` τιςθέναι δὲ Θεοὺς.Hinc Venetus: Silius, l. 8. v. 605.Nec non cum Venetis Aquileia perfurit armis.Propertius, l. 1. El. 12. v. 4.Quantum Hypanis Veneto dissidet Eridano.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.